İLLUMİNATİ ÖRGÜTÜ ETİMOLOJİ KURULUŞU


Illuminati Örgütü veya Tarikatı, bugüne kadar insanların aklını en çok meşgul eden ve örgütle ilgili sağlıklı bilgilere ulaşılmadan hakkında en çok teori üretilen oluşumlardan biridir. Kimi zaman sinema filmlerinde kullanılan pek çok sembolle kimi zamanda bir toplumdaki siyasi gelişmelere veya siyasal cinayetlere paralel olarak gündeme gelen bir konu olmuştur. Aslında örgüt hakkında sağlıklı argümanların net bir biçimde ortaya konulamamış olması ve "gizli" bir oluşum olduğu yönündeki görüşler, insanların her zaman ilgisini cezbetmiştir. "Illuminati Örgütü" başlığı altında bir kaç güne yayarak yayınlayacağım araştırma dizisinde belgesel, röportaj, bir takım belge niteliğinde yazılarından, masonik ve anti-masonik kaynaklardan yararlanarak örgütün tarih içindeki oluşum, gelişim süreci, gözden düşüşü ve günümüze uzantıları üzerine akıllardaki bazı soruları yanıtlamaya çalışacağım. Elde edilen bilgi ve belgelere göre Illuminati örgütü hakkında sanılanın aksine çok sayıda bilgi olduğunu da söylemek gereklidir. 

      

                                                            ETİMOLOJİ

    Latincede "aydınlatmak" ve "ışıklandırmak" anlamlarına gelen illuminatum kelimesinden türeyerek Orta Çağ İngilizce'sinde illuminaten terimiyle karşılık bulmuştur. Günümüz İngilizce'sinde illuminate olarak ifade edilen kelime, illuminated olarak telaffuz edildiğinde "aydınlanmış, ışıklanmış, aydınlanan" anlamlarını taşımaktadır. Bazı edebi kaynaklarda illuminatus olarak dile getirilen terimin günümüz lisanlarındaki ortak karşılığı ise "gizli bir topluluğa üye olmak" anlamına da gelmektedir. 

       KURULUŞU VE MASONLUKLA İLİŞKİSİ ÜZERİNE

Illuminati Örgütü, 1776 yılında Ingolstadt Üniversitesi'nde kilise hukuku profesörü olan Adam Weishaupt (1748-1830) tarafından kurulan ve amaçları evrensel bir tarihsel felsefi neden ilişkisine bağlı bulunan, o çağın Aydınlanma hareketinin önde gelen kurumlarından biridir. Bavyera'da gelişmeye başlayan örgütün üyeleri ilk etapta Alman ve Avusturyalılar olmuştur. Tarihsel açıdan üyelerinin günümüzde bile tamamının kimliklerinin bilinmemesinin en önemli sebebi üyelerin bütün bilgilerinin saklı tutulmasıydı. Bilimsel gelişmeleri yakından takip eden Weishaupt, akademik çalışmalarını ve bilim üzerine yaptığı araştırmaları toplumun önde gelenlerine yaymak amacıyla kendisine Cizvit modeli gizli bir cemiyet kurmayı hayal ederek bu topluluğu oluşturmuştu. Voltaire gibi önde gelen düşünürlerin eserlerinin kilise kurumu tarafından yasaklandığı bir ortamda Aydınlanma hareketini toplum nezdinde yaygınlaştırmak için bu örgüt özellikle "gizli" ibaresi altında oluşturulmuştu. Weishaupt, Cizvit rahiplerinden korunmak için gizliliği şart koşuyordu. 

Adam Weishaupt'un örgütün kuruluşu ve örgütün Masonluk kurumu arasındaki ilişki hakkında masonik bir kaynakta yayımlanan makaleden alıntı yapmak çalışmaya yararlı olacaktır. Türkiye Hür ve Kabul Edilmiş Masonlar Büyük Locasının yayın organlarından biri olan Tesviye dergisinde "Illuminati Tarikatı" başlıklı yazıda şu bilgilere yer verilmektedir:

Adam Weishaupt 1774'te Hanover'li bir Protestan Mason'la tanıştı. Önce, kurmuş olduğu cemiyeti Masonlukla birleştirmeyi düşünmüşse de, Masonluk bir "tarikat" olmadığından ve Cizvitlerle kendi yöntemleriyle mücadele etmek istediğinden bu projeden vazgeçti. 1 Mayıs 1778'de şaşaalı takma adlı beş kişi Illuminati Tarikatını kurdu. (Tesviye, 2005: 50) 

Tesviye dergisinde denildiği gibi takma adlı beş kişiden biri olan ve örgütün kurucusu Weishaupt'un kod adı, tarihsel bazı yazışma ve dökümanlara göre de "Spartacus" olmuştur. Gizli kod adları kullanmalarının en önemli sebebi o dönem özellikle Viyana'da Masonluk gibi cemiyetlerin yasak olmasıydı. Illuminati Örgütü'nin amaçlarını titiz bir araştırma sonucunda objektif bir şekilde Mozart ve Gizli Örgütler kitabında ortaya koyan Helmut Reinalter olmuştur. Reinalter kitabında Illuminati'nin amaçlarını şu şekilde aktarıyor:

Aydınlanma, doğanın kuralları çerçevesinde gelişen tarihsel süreç içinde gelişmenin bir basamağı olarak algılanıyordu. Kökeni de tarih öncesi doğal durumda yatıyordu. Bu tarihsel sürecin amacı, toplumun başlangıç noktasını, doğa durumunu kapatan bir son durumdu. Burada söz konusu olan, devletin, prenslerin ve sınıfların olmadığı kozmopolit bir dünya düzeniydi. Illuminati gibi örgütlenmeye başlayan Aydınlanmacılar insan haklarının yeniden oluşturulmasını ve Aydınlanma ve ahlakın desteklenmesini, böylelikle de iktidarların hepsini yavaş yavaş ortadan kaldırmayı programlarına aldılar. Mantık "insanların tek anayasası", insan ırkı da "bir aile ve mantıklı insanların yaşadığı dünya" olmalıydı. (REINALTER, Helmut, 2010: 123)

Aydınlanma hareketi Weishaupt için insanları ve toplumu değiştirecek ve insanın mükemmelleşmesine katkı sağlayacak "politik bir ütopya" oluşturmaktı. İlk başlarda sadece gizli öğrenci birliği olan örgüt, 1780 yılında ilk kez Bavyera dışına çıkarak yayılmaya başladı. Knigge Baronu Adolph'un da Illimunati örgütüne katılmasıyla örgüt sistemi yeniden yapılanmıştır. Bölgede yüksek nüfuza sahip olan Knigge'nin kişisel ilişkileri sonucunda örgüte çok sayıda siyaset adamı, bilim adamı ve din adamları katılmaya başladı. Örgüt bu tarihten itibaren giderek güçlenmeye başlamıştır. Baron Knigge'nin, Illuminati ile Masonluk arasında bir bağ kurmaya ve daha güçlü bir oluşum yaratmaya çalıştığı, bu nedenle de hem mason olan hem de Illuminati örgütü üyesi olan kişileri, bazı mason localarına girmelerini sağlayarak localarda illuminat oluşumları yaratmaya çabaladığı araştırmalar sonucu ortaya konulmaktadır. Masonluk, bu biçimde Illuminati'nin politik amaçları doğrultusunda daha da güçlenebilirdi.

Masonluğun, Illuminati için sadece bir kılıf olduğunu, Münih locası "St. Theodor zum guten Rath" ve Viyana locası "Zur wahren Eintracht"ın ele geçirilmesi aydınlatıyor. Bu locaların bilinçli bir şekilde ele geçirilmesinde, Knigge bir taraftan Masonlukla ilişkilerini sürdürürken; Weishaupt'un Masonluğa yönelik reform planı doğrultusunda her iki örgütün birleştirilmesi için çaba sarfettiği görülmektedir. (REINALTER, Helmut, 2010: 125)      

Bunun yanında Illuminati örgütü Masonluk yapılanmasına benzer şekilde derece sistemiyle çalışıyordu. Masonluk'ta Çırak, Kalfa ve Üstad olarak dikkat çeken temelde üç derece varken, Illuminatilerde de Minerval, Minerval Illuminaties ve Illuminaten başlıkları altında üç derece mevcuttu. Bu derecelerin tümünde örgüt tarafından verilen görevleri ve çalışmaları yerine getiren illuminatlar başarılarına ve Aydınlanmacı felsefeyi kavrama kabiliyetlerine göre derece atlatılıyorlardı. Baron Knigge, Illuminatis Major, Illuminatis Drigens ve Magnux Rex isimli yeni dereceleri de örgüte ekledi. Illuminati sisteminde Çırak olarak nitelendirilen Minerval derecesindeki üyeler, ansiklopedistlerin eserlerini okumak ve kendileri de yazı yazmaya mecburdular. Üst derecelerin kimlikleri gizli tutulurdu. Her üye diğer üyelerin bilgilerini üstlerine raporlamak zorundaydı. Tesviye dergisinde yer alan Illuminati Tarikatı başlıklı makalede Baron Knigge hakkında şu açıklamalar yer almaktadır:

O zaman Masonluğa sızıp Masonluğu kullanmak gerekiyordu. Münih'te hiç bir Büyük Loca'ya bağlı olmayan bir Mason Locası kuruldu. Locanın üyeleri Illuminat idi. Mason Illuminati'lerden Baron Adolph Knigge (1752-1796), "Philo" kod adıyla Illuminati'lerin başına geçti. Tarikatı Hürmasonluk modelinde yapılaştırdı ve birçok yeni üye kaydetti. Üyeler arasında Brunswick Dükü Ferdinand, Dük Ernest von Gotha ve ünlü şair Goethe de vardı. (Tesviye, 2005: 50) 

Illuminati ile Masonluk Arasındaki Farklar

Illuminati ile Masonluk örgütlerinin üyeleri arasında bağlar olsa da iki örgüt arasındaki fark karakterlerinde yatmaktadır. Masonluk, felsefe ve ideolojiden bağımsız, ritüellerin önemli olduğu hermetik ve ezoterik bir yapılanmayken, Illuminati, önüne ideolojik politik amaçlar koymuş, rasyonel Aydınlanmacı bir sistemdir. Bu sebeple Helmut Reinalter'in kitabında belirttiği gibi Illuminati "politik gizli örgüt" kapsamına alınmış ve tarih boyunca böyle görülmüştür. Illuminati, Masonluğun ardından "politik" bir oluşum olarak kurulmuş olmasına rağmen, kuruluş amacından da anlaşıldığı üzere Masonluk bu konuya daha mesafeli olmuştur. Ancak iki oluşumunda tarihsel süreçte Fransız İhtilali'nde olduğu gibi "politik" olarak tavır takındıkları ve destekledikleri hareketler ve devrimler olduğu da elit konsensüse göre ifade edilmektedir.

Mason olan çoğu insan Masonluktan ayrılıp Illuminati örgütlenmesine katılmıştır. Hatta bazıları her iki örgütte de çalışmaya devam etmiştir. Illuminati oluşumunun politik amaçları olması ve örgütün giderek sayısal ve sosyal çevre açısından güçlenmesi örgüt üzerine dikkatlerin yönelmesine sebep olmuştur ve yasaklarla birlikte bir baskı sürecine girilmeye başlanmıştır. Örgütün bu dönemden sonra gelişim süreci ve gözden düşüş gibi içine girdiği şaşırtıcı süreçler bir sonraki blog kaydında kaynaklarıyla birlikte devam edecektir.